Tatlong naulat na nagbigti sa loob ng 20 araw

TATLONG NAULAT NA NAGBIGTI SA LOOB NG 20 ARAW

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nadagdagan na naman ang nagpakamatay. Subalit ngayon, headline news na. Ibig sabihin, dapat pansinin na ito ng mga kinauukulan. 

Headline sa pahayagang Bulgar, Oktubre 16, 2024: Pinagalitan ng ina, 14-ANYOS, ADIK SA ML, NAGBIGTI, PATAY.

Sa loob ng dalawampung araw mula Setyembre 27 hanggang Oktubre 16 ay may naiulat nang tatlong nagbigti sa pahayagang Bulgar. Sa loob ng wala pang isang buwan ay may anim nang nagpatiwakal. Dalawa ang tumalon sa mataas na gusali at tulay, isa ang nagbaril sa ulo, at tatlo naman ang nagbigti. Bale anim ang biktima (?) na siya ring suspek (?) sa pagpatay.

Bakit naiisip nilang magbigti? O talagang dinamdam nila ang sinasabi sa kanila? Ang nagpapasiya sa kanila ay hindi isip kundi damdaming nasaktan. Ito ngang huli ay 14-anyos na sa ulat ay hindi na natukoy kung lalaki ba o babae. 

Ito ang ulat:

Isang 14-anyos na estudyante ang nagpakamatay sa Mangaldan, Pangasinan makaraang mapagalitan umano ng magulang dahil sa pagkahumaling sa online game na Mobile Legends.

Natuklasan ang biktima ng kanyang ina na nakabigti sa loob ng kanilang banyo, alas-3 ng madaling araw.

Batay sa salaysay ng ina sa mga otoridad, madalas nitong mapagalitan ang anak dahil sa pagkahumaling sa ML dahil napapabayaan na umano nito ang pag-aaral.

Hindi na aniya nagagawa ng biktima ang kanyang assignments kaya madalas na mapagalitan at mapagsabihan.

Hindi naman inakala ng ina na mauuwi sa pagpapakamatay ng anak ang pagsawata sa pagiging adik nito sa online game.

(Ulat ni Mai Ancheta)

Basahin din natin ang dalawa pang ulat ng pagbigti: 

KOLEHIYALA, 'DI NAKA-GRADUATE, NAGBIGTI

mula rin sa Bulgar, Setyenbre 27, 2024, pahina 2

Isang kolehiyala ang nadiskubreng patay at nakabitin sa kanilang silid sa Brgy. Camohaguin, Gumaca, Quezon. Batay sa report, pasado alas-4 ng madaling araw nang bumulaga sa lola ang bangkay ng biktimang si alyas Rose, 23.

Agad na humingi ng tulong sa mga kinauukulan ang lola nito.

Posible umanong dinamdam ng biktima ang hindi niya pagkakasama sa pag-graduate sa kolehiyo, kung saan naging malulungkutin umano ito.

Wala namang nakitang foul play sa insidente.

(Ulat ni Levi Gonzales)

TATAY NAGBIGTI, DEDO

Nag-send sa anak ng selfie na may cord sa leeg

mula rin sa pahayagang Bulgar, Oktubre 7, 2024, p.2

Patay na nang madiskubre ang 44-anyos na technician makaraang magbigti nitong Sabado ng gabi sa loob ng kanyang kuwarto sa Punta Sta. Ana, Maynila.

... alas-10:30 ng gabi nang madiskubre ni 'Reiner' ang ginawang pagbibigti ng biktimang si 'Edmund'.

Ani 'Reiner', yayayain sana niyang mag-inuman ang biktima nang paglapit sa kuwarto nito ay may masamang amoy dahilan para sumilip sa butas sa dingding at dito nakita ang nakabiting biktima gamit ang electric cord.

Ayon sa 17-anyos na anak ng biktima, nakipag-chat umano sa kanya ang ama noong Oktubre 3 kung saan nagpadala ito ng kanyang larawan na may nakapulupot na electric cord sa leeg at nag-iwan ng mensahe na "Magiging masaya na kayo pag wala na ako."

Binalewala umano ng anak ang mensahe ng ama dahil pangkaraniwan na umano ang ginagawa nitong pagbabanta na siya ay magpapakamatay.

(Ulat ni Mylene Alfonso)

PAGNINILAY

Bakit nais nilang magpatiwakal? Ano ang pumasok sa kanilang utak upang gawin iyon? Aba'y iisa lang ang buhay ng tao subalit bakit hindi nila iyon pinahalagahan? Bakit nagpasya silang magpatiwakal?

Kung susuriin natin ang mga ulat, may ipinagdaramdam sila. Dito sa 14-anyos, ayon sa ina, napapagalitan lagi dahil sa paglalaro ng Mobile Legends. Subalit sapat na ba iyon upang siya'y magpakamatay? Labis bang nasaktan ang kanyang damdamin sa mga sinasabi ng ina?

Ang isa naman, 23-anyos na dalagita ang nagpakamatay, na ayon sa kanyang lola, ay marahil hindi nito matanggap na hindi siya naka-graduate. Bakit nagpasya siyang magpatiwakal, gayong maaari namang sa susunod na taon na siya grumadweyt? Nahihiya ba siya sa kanyang lolang nagpaaral sa kanya subalit hindi siya naka-graduate? O napagalitan din siya ng kanyang lola na kung hindi siya nagpabaya sa kanyang pag-aaral ay kasabay sana siya ng kanyang mga kaklase sa graduation?

Dalawang pagpapatiwakal na marahil ipinagdamdam nila ng labis. Kasama pa ang paninisi sa kanila, o nanunuot sa kaibuturan nila ang mga salita nang pinagagalitan sila?

Ang isa naman ay 44-anyos na tatay na nagbigti gamit ang electrical cord. Marahil nanliliit din siya sa sarili dahil sa hirap ng buhay ay hindi niya mabigyan ng magandang kinabukasan ang kanyang pamilya.

Subalit kakaiba ang isang ito, dahil nag-iwan pa sa anak ng mensaheng "Magiging masaya na kayo pag wala na ako." Marahil, kaya ganoon ay dahil hindi siya pinapansin ng kanyang pamilya o pinagagalitan din ng kanyang mga anak at asawa, kaya ipinagdaramdam niya iyon. Marahil ay napapagalitan din siya ng asawa at mga anak o sinisisi siya sa nangyayari sa kanila. Subalit wala iyon sa ulat.

PAG SINISI KA O PINAGALITAN

Talagang ipagdaramdam natin pag pinagalitan tayo ng nakatatanda sa atin, lalo na't matatalim ang mga slaitang nakasusugat sa ating kalooban. Subalit paano ba natin kinakaya ang kanilang matalisik na pananalita. Lalo na kung tayo'y sisisihin sa mga bahay na hindi natin nagawa, o naging pabaya tayo.

Sa ating Senado, mayroon palang naka-file na Senate Bill No. 1669, o ang tinatawag na Youth Suicide Prevention Act. Marahil, tulad ko, marami na ring naaalarma sa napakaraming kabataang nagpapakamatay.

Pag tiningnan natin ito sa pahina ng Senado sa internet, na nasa kawing na: https://legacy.senate.gov.ph/lis/bill_res.aspx?congress=19&q=SBN-1669 , ang nakasulat sa legislative status ay: Pending in the Committee (1/24/2023). 

Sa pambungad ng batas ay nakasaad doon: "Nearly one in five young Filipinos have considered ending their life, according to findings of a nationwide survey released by the University of the Philippines Population Institute. In 2021, studies showed that almost 1.5 million Filipino youth had suicidal attempt or tendencies. The suicidal rate amongst the youth is alarming in the Philippines considering that the percentage had already doubled from 2013 and 2021. This is a serious concern that needs the intervention of the State. (Halos isa sa limang kabataang Pilipino ang nag-iisip na wakasan ang kanilang buhay, ayon sa isang nationwide survey na inilabas ng University of the Philippines Population Institute. Noong 2021, ayon sa mga pag-aaral, halos 1.5 milyong kabataang Pilipino ang nagtangkang magpakamatay o may tendensyang gawin iyon. Ang rata ng pagpapakamatay sa mga kabataan ay nakakaalarma sa Pilipinas kung isasaalang-alang na ang porsyento ay dumoble na mula 2013 at 2021. Isa itong seryosong usaping nangangailangan ng interbensyon ng Estado.)

Nai-file ito ni Senador Mark Villar noong Enero 12, 2023, at makaraan ang labindalawang araw, ang istatus nito'y naka-pending. Mahigit isa't kalahating taon na palang pending ito, at mukhang hindi napapag-usapan kaya naka-pending.

Mayroon na rin tayong Mental Health Act o Republic Act 11036, na naging batas noong Pebrero 12, 2018. Paano ba makakatulong ang panukalang batas na SB 1669 at batas na RA 11036 upang hindi maisip ng mga kabataan na ang solusyon sa kanilang mga problema ay magpatiwakal?

Ayon sa World Health Organization (WHO), sa kawing na https://www.who.int/health-topics/suicide#tab=tab_1,  "More than 720 000 people die by suicide every year. For each suicide, there are an estimated 20 suicide attempts. (Mahigit 720 000 katao ang namatay dahil sa pagpapatiwakal bawat taon. Sa bawat pagpapatiwakal, tinatayang nasa 20 ang pagtatangka).

Sana'y mabigyang pansin ng mga kinauukulan ang nangyayaring ito, at mapag-usapan na rin ang naja-pending na batas hinggil sa Youth Suicide Prevention Act (Batas Upang Mapigilan ang Pagpapatiwakal ng Kabataan).

Gayunman, paano masasabihan ang mga kabataan na iwasang gawin ang magpatiwakal, kung hindi nila kinakaya ang mga ipinagdaramdam nila? Mababatid ba nila na may batas na ganyan?

TATLO ANG NAGBIGTI SA ANIM NA NAGPATIWAKAL

paano ba ang suicide prevention?

isasama ba sa edukasyon?

paano tayo makatutugon?

pag pagpapatiwakal ang tanong

paano pag nagdamdam ang bata?

o kaya'y dalaga o binata?

paano kaya mahahalata?

kung tao'y magpapatiwakal nga?

paano bang di nila maisip?

kamatayan ang makasasagip

na may solusyon pang nalilirip

sa dinaramdam na halukipkip

kaya bago mahuli ang lahat

payong kapatid ay isiwalat

mga kabataan pa'y mamulat

na buhay ay mahalagang sukat

10.17.2024