Dalubkatawan pala'y anatomiya

DALUBKATAWAN PALA'Y ANATOMIYA

bagong kaalaman, bagong salita

para sa akin kahit ito'y luma

na krosword ang pinanggalingang sadya

tanong sa Una Pahalang pa lang nga

Dalubkatawan, ano nga ba iyan?

Anatomiya pala'y kasagutan

sa sariling wika'y katumbas niyan

at gamit din sa medisina't agham

na sa pagtula'y magagamit natin

pati na sa gawaing pagsasalin

laksang salita ma'y sasaliksikin

upang sariling wika'y paunlarin

salitang ganito'y ipalaganap

di lang sa agham, kundi pangungusap

sa anumang paksang naaapuhap

sa panitikan ma'y gamiting ganap

- gregoriovbituinjr.

04.29.2025

* palaisipan mula sa pahayagang Pang-Masa, Abril 28, 2025

Diskriminasyon (?) sa unang araw sa ospital

DISKRIMINASYON (?) SA UNANG ARAW SA OSPITAL

Abril 3, 2025 ng umaga nang isinugod namin si misis sa ospital. Hindi na niya maigalaw ang kanyang kanang braso, kamay, hita, binti hanggang paa.

Dinala siya sa Emergency Room. Nagkaroon na pala siya ng stroke, ayon sa mga doktor na tumingin sa kanya. Kaya pala, nasa likod ng kanilang jacket ay nakasulat ang Stroke Team.

Nandito rin kami sa ospital na ito ng 49 na araw noong Oktubre hanggang Disyembre 2024 dahil sa nakitang blood clot sa kanyang bituka. Makakalabas lang kami, ayon sa head ng billing section, pag nabayaran na namin ng buo ang hospital bill, at sa professional fees ng mga doktor ay kung papayag sila. Tumagal kami ng ilang araw pa sa ospital dahil upang mapapirmahan sa 14 doktor niya ang promissory note na magbabayad kami ng professional fee sa Enero 15, 2025, na nagawa naman. P2.1M sa hospital bill, at P900,000 sa professional fee ng mga doktor. Na P3M kung susumahin.

Bandang ikalima o ikaanim ng gabi ng Abril 3, dumating ang taga-inhouse billing ng ospital. Naroon si Mr. M. na head ng billing at si Ms. MA na staff doon. Sinabi nilang walang bakanteng kwarto, tulad ng sinabi ng taga-ER. Subalit kasunod noon ay sinabi niyang dahil walang kwarto, maaari kaming umalis at kumuha ng kwarto sa ibang ospital. Lohikal naman ang sinabi niya, kung hindi kami naospital doon noon.

Sa isip ko lang naman, sa isip ko lang: Noon kasing 49 days namin noong 2024, na-redtag na kami ng dalawang beses sa ospital, at nakalabas lang kami thru promissory note noong Disyembre 10, 2024.

Kaya marahil, naiisip ng mga ito, ito na naman ang dalawang ito na walang kadala-dala. Maraming utang at hindi makabayad sa tamang oras.

Marahil iyan ang nasa isip nila kaya nasabi nilang lumipat kami ng ospital dahil walang kwartong available. Hindi ba diskriminasyon iyan, o wasto lang ang sinabi nila upang hindi kami mahirapan sa pagbabayad?

Hindi lang ako ang kausap, bagamat sa akin nakatingin. Naroon din ang ka-officemate ni misis, at si misis mismo habang nakahiga. Pagkaalis ng mga taga-billing, napag-usapan namin ni misis iyon. Tanong niya, lilipat ba tayo? Na di ko agad nasagot.

Kung gagamitin ang emergency na sasakyan ng ospital tungo sa isang ospital, ayon sa taga-ER, P18,000.

Lumabas muna ako at naiwan ang ka-officemate ni misis na si R upang magbantay dahil isa lang ang pwedeng bantay sa ER.

Maya-maya, tinawag ako ni R na may kakausap sa akin. Si Dr. O na dating doktor ni misis, bakit hindi pa raw kami mag-decide na magpa-admit, maghintay lang ng kwarto. Dahil doktor iyon ni misis, sumang-ayon agad ako, at pumirma ng admission.

Maya-maya, dumating na rin ang kuyang panganay ni misis. Bandang ikasampu ng gabi ng Abril 3, nadala na si misis sa NeuroCritical Care Unit ng ospital. Di kami pwedeng magbantay at dadalaw na lang sa visiting hours.

04.28.2025

Pag di na ako nakatula

PAG DI NA AKO NAKATULA

sabi ko sa kanila, pag ako'y di na tumulâ

mag-alala na't baka may nangyari sa makatâ

baka ako'y naospital, patay na, o nawalâ

lalo't adhika ko, bawat araw may tulang kathâ

ngunit sino ba naman ang nagbabasa sa akin?

may pakialam ba sila sa tula ko't gawain?

madali lang naman nila akong balewalain

makatang laging tulala, na di dapat pansinin

nais ko lang sa manggagawa't bayan ay mag-ambag

ng aking kakayahang alay nang buong puso't tatag

lalo na't tula'y taoskamaong pagpapahayag

at pangarap kong bako-bakong daan ay mapatag

maraming salamat sa lahat, maraming salamat

habang itinutula ko anumang madalumat

- gregoriovbituinjr.

04.28.2025

Asukal na ama

ASUKAL NA AMA 

ang tanong sa Dalawa Pababa

ay Sugar Daddy, ano nga kaya?

Asukal na Ama ba'y sagot ko?

sapagkat tinagalog lang ito

lahat muna'y aking sinagutan

mga tanong Pababa't Pahalang

at sa kalaliman ay nahugot

ang di agad natingkalang sagot

at di pala Asukal na Ama

kaytamis mang ngiti ng dalaga

Palabigasan ang Sugar Daddy

huthutan ng pera ng babae

parehong labing-isa ang titik

nasagot gaano man katarik

sa diwa ang metaporang iyon

sa palaisipang mapanghamon

- gregoriovbituinjr.

04.27.2025

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Abril 25, 2025, p.7

Umuwi muna sa bahay

UMUWI MUNA SA BAHAY

Sabado, umuwi muna ako sa bahay

mula ospital, nang dito magpahingalay

naiwan ang dalawang pamangkin ni Libay

pati kanyang hipag na sa dalawa'y nanay

lumipas ang mahigit na dalawang linggo

ngayon lang umuwi sa bahay naming ito

agad nagwalis ng sala, kusina't kwarto

nagsaing, nagluto, naglaba na rin dito

sa umaga balak bumalik ng ospital

marahil, matapos kumain ng almusal

upang tupdin ang tungkulin sa minamahal

kung saan nakaratay na roong kaytagal

kailangan din nating magpahingang sadya

babangon muli upang loob ay ihanda

at sa aming kama'y muli akong nahiga

mata'y pinikit nang may inaalagata

- gregoriovbituinjr.

04.19.2025

Aparato

APARATO

dapat ay matuto rin tayong

basahin yaong aparato

at mabatid kung anu-anong

kahulugan ng linya rito

mahalaga ang pagmonitor

sa pasyente, anong blood pressure,

respiration rate, temperature,

heart rate, at iba't ibang sensor

lalo't si misis naospital

kayrami ring dapat maaral

lalo't dito pa'y magtatagal

habang ako'y natitigagal

dapat kong lakasan ang loob

ang dibdib ma'y saklot ng takot

pag-ibig sa sinta'y marubdob 

sana'y paggaling ay maabot

- gregoriovbituinjr.

04.18.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/162x48EEmw/ 

Ako'y nauuhaw

AKO'Y NAUUHAW

"Ako'y nauuhaw!" sabi ni Hesus

habang nakabayubay siya sa krus

pangungusap na inalalang lubos

nang Semana Santa ay idinaos

"Ako'y nauuhaw!" ang pahiwatig

ni misis, habang siya'y nasa banig

ng karamdaman, akong umiibig

pinainom agad siya ng tubig

- gregoriovbituinjr.

04.18.2025

Muling paglipat ng silid

MULING PAGLIPAT NG SILID

sa regular na silid kami pinalipat

matapos pasakan ng NGT kanina

iyon na ang pang-apat na lipat ng silid

mula emergency room at hanggang sa ngayon 

mahalaga lagi'y paano gumaling

si misis sa panahong ito ng ligalig

sa aking puso't diwang di na madalumat

para bagang ako'y nalulunod sa dagat

sa gitna ng alat at tabang naroroon

na kapayapaan sa puso'y di matalos

marahil kung maibabaiik ang kahapon

lahat ng asam nami'y tutuparing lubos

katanghaliang tapat nang lumipat kami

kung hanggang kailan dito'y di ko masabi

-: gregoriovbituinjr.

04.17.2025

* NGT - nasogastric tube

Walang pag-aari

WALANG PAG-AARI

pribadong pag-aari ang ugat ng kahirapan

at isa iyang katotohanang matutuklasan

pag pinag-aralan ang ekonomya at lipunan

katotohanang dapat tumagos sa sambayanan

subalit di iyan tinatanggap ng mga sakim

sa kapangyarihan at ng may budhing maiitim

tulad ng trapo't kapitalistang dulot ay lagim

kasamaan at kadilimang karima-rimarim

bago pa si Marx ay mayroon nang Marcus Aurelius 

noong unang panahon ay batid na nilang lubos

pribadong pag-aari'y sanhi ng pambubusabos

at pagyurak ng dangal ng mga dukha't hikahos

halina't katotohanang ito'y ipalaganap

baguhin na ang sistema nang malutas ang hirap

magagawa kung patuloy tayong magsusumikap

upang ating kamtin ang ginhawang pinapangarap 

- gregoriovbituinjr.

04.17.2025

Bata, batay, bantay

BATA, BATAY, BANTAY

bata pa ako'y napag-aralan

sinong bayani't kabayanihan

kung saan kanilang pinaglaban

ang paglaya mula sa dayuhan

batay sa kasaysayan ng lahi

na kayraming bayaning nasawi

na paglaya ng bayan ang mithi

kalayaang dapat ipagwagi

kaya bantayan natin ang bansa

laban sa mga tuso't kuhila

tiyaking madla'y maging malaya

laban sa anumang pagbabanta

patuloy ang pagpapakasakit

sa masang ang buhay ay winaglit

patuloy tayong magmalasakit

upang ginhawa'y ating makamit

- gregoriovbituinjr.

04.16.2025

Pagbili ng gamot sa parmasiya

PAGBILI NG GAMOT SA PARMASIYA

madaling araw, may gamot na namang

binili sa pharmacy ng ospital

araw-gabi, maghahanap ng pera

upang may magastos pag kailangan

upang tuluyang gumaling si misis 

na naoperahan kamakailan

sa ulo't tiyan, abot hanggang langit 

samo kong gumaling siyang tuluyan

mahal ko, naririto lagi ako

upang pangalagaan kang totoo

gagawin ko lahat para sa iyo

ngunit sana'y dinggin ang aking samo

na sa karamdaman mo'y makaligtas

at sa problemang ito'y makaalpas

- gregoriovbituinjr.

04.16.2025

Nebulizer

NEBULIZER

animo'y ritwal ng pagpapausok

ang nebulizer sa bibig at ilong

sa paghinga'y pampaluwag ng daloy

at mapaunti ang plema sa loob

mula lima hanggang pitong minuto

subalit minsan pag may halong gamot

abot ng labindalawang minuto

tanong ko sa nars ay agad sinagot

may side effect daw ito: heart rate increase

subalit ito'y ilang saglit lamang

ngunit nebulizer ay dapat gawin 

kada anim na oras yaong ritwal

animo'y insenso subalit hindi

kundi siya'y mapalakas ang mithi

paggaling niya'y samo kong masidhi

labang ito sana'y maipagwagi

- gregoriovbituinjr.

04.16.2025

Bastos na kandidato sia

BASTOS NA KANDIDATO SIA

may bastos na kandidato

na ngayon ay tumatakbo

na vlogger ang sinisisi

imbes na kanyang sarili

binastos ang solo parent

na nais na makasiping

tila para siyang praning

eh, abogado pa man din

parang may toyo sa utak

nang-aapi't nanghahamak

di batid ang Safe Space Act

dapat kasuhan ang tunggak

sino siya? Ian Sia?

iyan siya, bastos siya!

di dapat iboto Sia

ng mamamayan, ng masa

- gregoriovbituinjr.

04.15.2025

* litrato mula sa Philippine Star, Abril 14, 2025, p.C2

Panibagong laban

PANIBAGONG LABAN

tila ako nasa apoy

na nadadarang sa init

ngunit di dahong naluoy

sa suliraning kaylupit

ito'y panibagong laban

nang si misis ko'y gumaling

problemang dapat lagpasan

na sana'y aming kayanin

matagalang laban ito

dapat may lakas ng loob

anuma'y gawing totoo

at pagsikapang marubdob

habang nasa ospital pa 

alagaan siyang sukat

planuhin paglabas niya

ito ang nadadalumat

- gregoriovbituinjr.

04.14.2025

Paglipat ng silid

PAGLIPAT NG SILID

kagabi ay inilipat siya ng silid

na magmula sa NeuroCritical Care Unit 

ay ibinaba na sa Progressive Care Unit

habang sa pisngi ko'y may luhang nangingilid

mula sa third floor, ngayon ay nasa basement na

maaari na akong magbantay sa kanya

dito ako mula gabi hanggang umaga

at sa mga susunod na gabi't araw pa

kanina, inexray siya't dugo'y kinuha

pati physical therapist tinesting siya

ineehersisyo ang kamay niya't paa

kwarto'y maluwag, natulog ako sa sopa

ang nadala ko lamang ay dalawang aklat

at maliit na kwaderno sa pagsusulat

habang nagbabantay, gamitin ko ang oras

upang kumatha kahit di dala ang laptop

- gregoriovbituinjr.

04.14.2025

Naninilay

NANINILAY

baka magdyanitor na sa ospital

paraan ng pagbabayad ng utang

para lang kay misis na aking mahal

para may iambag kahit munti man

lahat ngayo'y pagbabakasakali

upang matamo lamang ang paggaling 

ni misis, na asam ko't minimithi

para sa kanya, anuma'y gagawin 

ayokong sa sinuman ay lumuhod

baka ngayon lang, ito'y gagawin ko

magpatirapa at maninikluhod

sa sinumang may salaping totoo

ako kaya'y tatanggaping artista

tulad ni Palito, parang kamukha

di rin Lito Lapid o FPJ ba

comedy ba'y mapapasok kong sadya

bayarin nga'y sadyang nakakabaliw

wala pa ang nobela kong gagawin

di ko na alam paano maaliw

sunod na hakbang, iniisip pa rin

- gregoriovbituinjr.

04.13.2025

Pagdalaw sa puntod

PAGDALAW SA PUNTOD

dinalaw ko ang puntod ni Ama

sa petsang unang anibersaryo

ng kamatayan, kaya pamilya

ay nagsitungo sa sementaryo

matapos ang padasal, kainan

at nagsindi roon ng kandila

habang inaalaala naman

ang sa pamilya'y kanyang nagawa

maraming salamat sa iyo, Dad

sa pagpapalaki mo sa amin

at mabuhay kaming may dignidad

sinumang yuyurak, pipigilin

sa babang luksa, ako'y naroon

tahimik, panatag, mahinahon

- gregoriovbituinjr.

04.12.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1C6oe2GsHG/ 

Babang luksa

BABANG LUKSA

ngayon ang unang anibersaryo

ng kamatayan ng aking ama

kaya bumiyahe muna ako

sakay ng bus papuntang probinsya

babang luksa raw ang tawag doon

pupuntahan ko na rin si Inay

at mga kapatid na naroon

at kung saan si Ama nahimlay

habang pansamantalang iniwan

ko muna si misis sa ospital

matapos ang babang luksa naman

sa probinsya'y di na magtatagal

sapagkat agad akong luluwas

nang madalaw sa gabi si misis

asam kong siya'y maging malakas

at ang paggaling niya'y bumilis

- gregoriovbituinjr.

04.12.2025

Lugmok

LUGMOK

paano nga bang sa patalim ay kakapit

kung nararanasa'y matinding pagkagipit

lalo't sa ospital, si misis ay maysakit

presyo ng babayaran ay nakagagalit

di sapat ang mamalimos lang sa Quiapo

maliitan lang, barya-barya lang, nakupo

wala namang kasamang nagnais magpayo

gayong alam nilang ako'y natutuliro

paano kung tibak ay gumawa ng krimen

halimbawa, kidnap-for-ransom, patay ka rin

paano kung malaking bangko'y titirahin

upang ospital lang ay mabayaran man din

aba'y nagpultaym kasi ako ng maaga

iniwan ang kolehiyo tungong kalsada

sa ospital, walang pambayad, walang pera

buti pa yata ako'y magpatiwakal na

subalit hindi, paano mababayaran

ang ospital, si misis ko'y kawawa naman

nais ko lang ay gumaling siyang tuluyan

ano nang gagawin, di ako mapayuhan

- gregoriovbituinjr.

04.11.2025

Na-redtag na sa ospital

NA-REDTAG NA NG OSPITAL

medical abstract ay kaytagal pang makuha

na rekisitong gagamitin sana

upang kami'y di ma-redtag talaga

ngunit talagang kapos, na-redtag na

ibig sabihin, tuwing ikaanim

ng gabi, reseta'y bigay sa amin

upang gamot ay amin nang bibilhin

sa parmasya, malaking suliranin

di nakabayad sa tamang panahon 

kaya ni-redtag kami ng ospital 

sistema nang di lumaki ang utang

ngayon nga'y nariritong nangangatal

kaya imbes serbisyo ng ospital 

bawat galaw, kami na'y magbabayad 

saang bulsa kukunin pag-isipan

saang ahensya ng pamahalaan

sino-sino ang mga kaibigan

kaya ang dapat naming malapitan

dapat kumilos, dapat maghagilap

said na ang itong kaban ng paglingap

paggaling ni misis ang iniisip

habang walang salaping halukipkip

kaya ako ngayo'y di makaimik

sana sa pagkilos ay di tumirik

- gregoriovbituinjr.

04.11.2025

Pagpupugay, Chess National Master Racasa

PAGPUPUGAY, CHESS NATIONAL MASTER RACASA

pagpupugay, Antonella Berthe Racasa

Woman National Master, Arena FIDE Master

na kampyon sa paligsahang tinaguriang

Battle of the Calendrical Savants Tournament

"Calendrical" o ang "system for recording time"

"Savant" o "a very learned or talented person"

kumbaga'y labanan ng mga magagaling

at mabibilis na mag-isip sa larong chess

labingwalong taong gulang na manlalaro

na kinabukasan sa chess ay mahahango

bawat usad ng pyesa'y may dalang pangako

napakahusay pagkat nagkampyon sa buo

muli, saludo sa ipinakitang husay

na magagaling ang mga atletang Pinay

maging Judit Polgar, at muling magtagumpay

at sa buong mundo ay maging kampyong tunay

- gregoriovbituinjr.

04.11.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 10, 2025, p.12

Pinainom si alaga

PINAINOM SI ALAGA

bago umalis sa tahanan

at tumungo sa pupuntahan

ay akin munang pinainom

si alagang uhaw na uhaw

at sabay din kaming kumain

sa akin ang tiyan ng isda

sa kanya ang ulo't iba pa

na ginagawa sa tuwina

sa bahay siya tumatambay

sa tahanan ay nagbabantay

laban sa dagang sasalakay

sadyang alaga siyang tunay

madalas ako'y may bitbit na

kay alaga kapag umuwi

sabay na kakain talaga

may bigay ako kahit munti

- gregoriovbituinjr.

04.11.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1BdeeK3Vr2/ 

Tubo na'y tinanggal

TUBO NA'Y TINANGGAL

nang si misis ay muli kong dalawin

inalis na ang tubong nakalagay

kung saan doon siya kumakain

ang labi'y naigagalaw nang tunay

kaliwang kamay niya'y pinisil ko

nag-acupressure, nagbakasakali

pati kaliwang paa'y pinisil ko

upang dugo'y dumaloy yaring mithi

anang doktor mula infectious disease 

may dalawang bakterya ang nakita 

na kanilang sinusuring mabilis

upang sa tiyan di na kumalat pa

tanging bulong na lang ng pagmamahal

ang aking iniwan sa minamahal 

- gregoriovbituinjr.

04.11.2025

Di nakadalaw ngayong gabi

DI NAKADALAW NGAYONG GABI

ngayon lamang ako nag-absent sa pagdalaw

kay misis sa ospital, dahil ang kandado 

sa bahay ay na-lost thread, papunta na sana

sa ospital kaninang hapon, alas-singko

alas-sais hanggang alas-otso ng gabi

ang visiting hours, wala pa rin si Regine

kasama ni misis sa bahay at trabaho

mabuti't tinawagan ako ng doktora

mula sa infectious disease, na may nakita

silang dalawang klaseng bakterya sa tiyan

ngalan daw ng isang bakterya ay icolai

nagbigay silang antibiotic kay Libay

salamat at talagang inaasikaso

ang asawa kong dapat magpakatatag pa

dumating si Regine bandang alas-siyete

at ako'y umalis, pumunta sa palengke

hardware ay sarado na, alas-singko pa lang

at nag-ikot pa rin ako, walang mabilhan

ng susi't kandado para sa tarangkahan

mahal ko, sori, at di kita napuntahan

- gregoriovbituinjr.

04.10.2025

Pagdalaw kay Libay

PAGDALAW KAY LIBAY

tatlo kaming madalas dumalaw kay Libay

ako, ang kaibigan niya, at si bayaw

kaming tatlo'y talagang malapit na tunay

at sadyang nagtutulungan sa gabi't araw

isinugod sa ospital nang siya'y ma-istrok

dinala sa mga may alam sa history

ng kanyang sakit, ito'y malaking pagsubok

kaya madalas ay di ako mapakali

naoperahan na siya sa ulo't tiyan

ay, anong titindi nga ng tumamang sakit

"magpagaling ka!" sa kanya'y bulong ko naman

"magpalakas ka!" sa kanya'y lagi kong sambit

pag visiting hours, kami'y bumibisita

umaga'y sang-oras, gabi'y dalawang oras

habang iniisip saan kami kukuha

ng kaperahan, na pinaplanong madalas

mga kaibigan ni Libay nagnanais

siyang dalawin, ang tangi ko lamang bilin

sa visiting hours makikita si misis

ang asam ko'y tuluyan na siyang gumaling

- gregoriovbituinjr.

04.10.2025

Pagpisil sa kamay

muli, nasa ospital ako

upang kay misis ay dumalaw

siya'y muling tinitigan ko

hinawakan ang kanyang kamay

pinisil ang mga daliri

kamay ko'y pinisil din niya

tila pangarap niya't mithi

na kami'y muling magkasama

siya'y aking sinasabihan

nang sa loob ko'y bumubukal:

"pagaling ka! kaya mo iyan!

magpalakas ka, aking mahal!"

visiting hours na'y natapos

kaya ako na'y nagpaalam

babalikan ko siyang lubos

na pagsinta'y di mapaparam

- gregoriovbituinjr.

04.10.2025

Pagsulyap

nandito akong muli sa ospital 

dinadalaw siya pag visiting hours

at tinitigan ko na naman siya

ngunit di muna ako nagpakita

kagabi, nang siya na'y magkamalay

kinausap ko, nagpilit gumalaw

luha'y pumatak at nais yumakap

buti't nasalo, buti't di bumagsak

buti't siya'y agad kong naagapan

kaya ngayon ay nakatitig lamang

operasyon niya sa ulo't tiyan

kahapon ng hapon katatapos lang

ayoko muna siyang abalahin

dapat muna siyang pagpahingahin

ilang araw muna'y palilipasin

pag handa na, saka siya dalawin

- gregoriovbituinjr.

04.09.2025

Pag-ambag ng dugo

PAG-AMBAG NG DUGO

nasalinan siya ng dugo ng Oktubre

nang maospital si misis hanggang Disyembre

ngayong Abril, nasa ospital muli kami

muling sinalinan ng dugo si Liberty

di na niya maigalaw ang paa't kamay

nakailang bag na rin ng dugo si Libay

lalo't hemoglobin niya'y kaybabang tunay

kaya naisip ko ring dugo'y makapagbigay

nang minsang makita ko ang Philippine Red Cross

sa isang mall ay nag-ambag na akong lubos

dugo ko'y binigay para sa mga kapos

five hundred CC lang, di naman mauubos

ang dugo kong B na dumaloy sa katawan

na nais kong iambag para sa sinuman

isang bag man lang sa loob ng tatlong buwan

nang may maitulong sa nangangailangan

panata ko na ngayong dugo ko'y iambag

upang sa pasyente'y may dugong maidagdag

upang may kailangan nito'y mapanatag 

tulad ni misis na sana'y magpakatatag

- gregoriovbituinjr.

04.09.2025

* kinatha sa Araw ng Kagitingan, Abril 9, 2025

* litratong kuha noong Marso 6, 2025

3 Grade 12, nanggahasa ng Grade 11

3 GRADE 12, NANGGAHASA NG GRADE 11

krimen itong anong tindi

dahil ang tatlong kaklase

ang humalay sa babae

sadyang napakasalbahe

pagkatao na'y winaksi

nakipag-inuman pala

at nalasing ang biktima

saka ginahasa siya

nang magmadaling araw na

payo sa kadalagahan

huwag makipag-inuman

sa mga kalalakihan

kung puri'y mabubuyangyang

nang dahil sa kalasingan

sa puri niya'y nasabik

ang tatlong kaklaseng suspek

buti't sila na'y nadakip

at ngayon ay nakapiit

- gregoriovbituinjr.

04.09.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 9, 2025, Araw ng Kagitingan

Bastos na pulitiko, huwag iboto

BASTOS NA PULITIKO, HUWAG IBOTO

bastos na pulitiko 

na walang pagkatao

huwag SIA iboto

di dapat ipanalo

ang tulad niyang bastos

sa etika ay kapos

ay dapat kinakalos

nang di tularang lubos

tila ba puso'y halang

sapagkat walang galang

nasa puso't isipan

ay pawang kalaswaan

ang mga trapong ulol

na ugali'y masahol

ay dapat pinupukol

ng bato ng pagtutol

ang tulad niya'y praning 

na mababa ang tingin

sa mga solo parent

abogadong libugin

akala'y macho siya

ay wala palang kwenta

ang pagkatao niya

lalo't bastos talaga

- gregoriovbituinjr.

04.09.2025

* sinulat sa Araw ng Kagitingan, Abril 9, 2025

* editoryal mula sa Bulgar, Abril 8, 2025. p.3

Matapos ang ikalawang operasyon

MATAPOS ANG IKALAWANG OPERASYON 

nakita ko si misis sa operating room

bago lumabas upang madala sa kwarto

matapos gawin ang dalawang operasyon

habang si misis ay naroong nakatubo

mga doktor at nars inihatid na siya

upang doon ay pangalagaang totoo

paglabas sa O.R., sinabayan ko sila

habang may luhang nangingilid sa pisngi ko

una ay sa ulo siya inoperahan

nang dahil sa pamamaga ng kanyang utak 

ikalawa'y tinanggal ang abscess sa tiyan

o malaking nana sa tiyan nagsitambak

unang operasyon, higit dalawang oras

ikalawa nama'y tatlong oras mahigit

matagal-tagal din bago pa makalabas

mahalaga'y lampasan ang buhay sa bingit

matagal pa ang laban ni misis, matagal

ngunit laban niya sana'y kanyang kayanin

ako'y naritong patuloy na nagmamahal

mabuhay lang siya, lahat aking gagawin

- gregoriovbituinjr.

04.08.2025

* naisulat bandang alauna y media ng hapon sa NeuroCritical Care Unit (NCCU), Abril 8, 2025

Tagumpay ang unang operasyon

TAGUMPAY ANG UNANG OPERASYON

nasa kantin ako ng ospital

nag-aabang doon ng balita

nang biglang tumunog itong selpon

ako'y pinababa na ng doktor

at nagtungo sa operating room

tapos na ang unang operasyon

matagumpay daw ang pagtitistis

ng mga doktor sa aking misis

subalit may kasunod pa iyon

sa tiyan pangalwang operasyon

ikalawa rin sana'y tagumpay 

ang pagtistis sa sinta kong tunay

nasa ospital pa akong sadya

muli'y nag-aabang ng balita

- gregoriovbituinjr.

04.08.2025

* naisulat bandang ikasampu't kalahati ng umaga sa kantina ng ospital, Abril 8, 2025

* decompressive hemicraniectomy ang tawag sa unang operasyong ginawa kay misis

Pag-shave ng buhok

PAG-SHAVE NG BUHOK

nagpaalam ang doktor sa akin kanina

ang buhok ni misis ay ise-shave raw nila

kalahati lamang ba o buong buhok na

dahil nga sa ulo sila mag-oopera

nang sinabing buong buhok, tumango ako

upang sabay pang tumubo ang mga ito

kailangan sa pag-oopera sa ulo

pag natapos, wala nang buhok si misis ko

mahalaga'y magtagumpay ang operasyon

saka ko iisipin ang gastusin doon

upang di ma-redtag sa ospital na iyon

na babayaran ay tiyak abot ng milyon

nawa'y tagumpay ang pag-opera kay misis

ang luha ko man sa pisngi'y dumadalisdis

- gregoriovbituinjr.

04.08.2025

* sinulat bandang ikaanim at kalahati ng umaga nang dinala na sa operating room si misis, Abril 8, 2025

Di pangkaraniwang araw

DI PANGKARANIWANG ARAW 

di pangkaraniwang araw ito

para sa akin, Abril a-otso

ngayon ang operasyon ni misis

sana'y tagumpay siyang matistis

ramdam ko ang kaba't pangangatal

parang may nakatarak na punyal

sa aking dibdib, na sumusugat

na tila baga di naaampat

animo'y nakaabang sa hangin

pagala-gala ang saloobin 

sana'y ligtas akong makauwi

sa kabila ng maraming hikbi

nawa'y tagumpay ang operasyon

iyan ang asam ko't nilalayon

nais kong si misis pa'y mabuhay

at magsama kami habang buhay

- gregoriovbituinjr.

04.08.2025

* sinulat bandang ikalima't kalahati ng umaga sa ospital, Abril 8, 2025

Biktima'y dalawang bata

BIKTIMA'Y DALAWANG BATA

sa magkaibang balita

biktima'y dalawang bata

imbes na kinakalinga

ay ginawan ng masama

edad dalawa, pinaslang

ng stepdad, puso'y halang

edad apat pa'y pinaslang

mga kawawang nilalang

nangyari'y bakit ganito

pinaslang silang totoo

ng mga hangal sa mundo

mental health problem ba ito

bata'y sa bugbog namatay

aba'y sinaksak pang tunay

isa'y ginulpi't kinagat

ganito'y di madalumat

Mental Health Act ba'y ano na?

may nagawa ba talaga?

nasabi ko lang: HUSTISYA

para sa mga biktima!

- gregoriovbituinjr.

04.07.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 6, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act of 2018

Tangi kong asam

TANGI KONG ASAM

tinitigan kita nang matagal

habang nakaratay sa ospital

hanggang ngayon ay natitigagal

loob ko'y di mapanatag, mahal

nakatitig sa iyong paghimbing

inaasam ko't tangi kong hiling

ay ang iyong agarang paggaling

upang kita'y muling makapiling

hinawakan ko ang iyong kamay

di mahigpit kundi malumanay

narito lang ako't nakabantay

bagamat di pa rin mapalagay

sana'y mapakinggan yaring samo

na muli ay magkasama tayo

hiling ko'y gumaling kang totoo

at mabigyang lunas ang sakit mo

- gregoriovbituinjr.

04.07.2025

Dalawang aklat na pumapaksa sa kalusugan

DALAWANG AKLAT NA PUMAPAKSA SA KALUSUGAN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Pagkagaling ko sa ospital kanina nang dinalaw ko si misis na nakaratay sa banig ng karamdaman, ako'y lumisan doon bandang tanghaliang tapat.

Mula sa ospital ay sumakay na ako ng dyip puntang Gateway sa Cubao. Naglakad hanggang makarating sa Book Sale sa gilid ng Fiesta Carnival. Pumasok ako doon at agad na bumungad sa akin ang aklat na "40 Days of Hope for Healthcare Heroes" ni Amy K. Sorrells, BSN, RN. Ang RN ay registered nurse.

Naintriga ako sa mga salitang "Healthcare Heroes" lalo na't nasa ospital si misis na pinangangalagaan ng mga doktor at nars.

Isa pang aklat ang nakatawag pansin sa akin dahil sa nakasulat na A. Molotkov Poems, at agad isinama ko sa binili dahil bilang makata, nais kong basahin ang mga tula ng di ko kilalang awtor. Pag-uwi ko na sa bahay, saka ko na napansin ang pamagat, "Future Symptoms". Batid kong ang salitang symptoms ay may kaugnayan sa health o kalusugan.

Sa blurb nga sa likod ng aklat na ito ay nakasulat: In this stirring collection of poetry, A. Molotkov considers a country on the brink of collapse, plagued by virus and violence, haunted by history, asking of himself - and us - "How do I move / with my love / caught in concrete... How do I sing with all / this past / in my lungs?" Muli, tinukoy sa blurb ang dalawang salita: virus at lungs, na tumutukoy sa kalusugan at paghinga ng tao.

Ang "40 Days of Hope for Healthcare Heroes", may sukat na 5" x 7", at naglalaman ng 176 pahina (12 ang naka-Roman numeral), ay nagkakahalaga ng P130 habang ang "Future Symptoms: A. Molotkov Poems", may sukat na 6" x 9", at naglalaman ng 118 pahina, ay nagkakahalaga naman ng P70. Kaya bale P200 silang dalawa.

Marahil nga'y di ko bibilhin ang dalawang libro kung malakas si misis at wala sa ospital. Subalit nahikayat akong bilhin dahil sa kanyang kalagayan, at dahil na rin sa paksa hinggil sa kalusugan. Batid kong marami akong matututunan sa mga aklat na ito.

Nais ko silang basahin dahil sa isa na namang yugto sa buhay naming mag-asawa ang bumalik uli kami sa ospital. At ang mga librong ito'y tila ba nagbibigay sa akin ng pag-asa. Lalo na't noong panahon ng pandemya, maraming bayaning frontliners na dapat saluduhan.

pumapaksa nga sa kalusugan

ang dalawa kong nabiling aklat

na tagos sa puso ko't isipan

na talagang makapagmumulat

noong panahon pa ng pandemya

ang naririto nga'y pinapaksa

nars at doktor, bayani talaga

kinatha pa'y sanaysay at tula

bumulaga nga agad sa akin

sa Book Sale yaong nasabing libro

kaya di nag-atubiling bilhin

dagdag kaalaman pang totoo

"40 Days of Hope for Healthcare Heroes"

at "Future Symptoms: A. Molotkov Poems"

tiyak na maraming makakatas

pag binasa ko sa libreng oras

04.06.2025

Walang iwanan, O, aking sinta

WALANG IWANAN, O, AKING SINTA

ilang ulit na tayong naharap

sa anong tinding dagok ng palad

subalit tayo'y nagsusumikap

na pagsasama pa'y mapaunlad

sa altar noon tayo'y sumumpa

na walang iwanan, sa kabila

ng mga suliranin at sigwa

kasama sa hirap at ginhawa

tulad ngayon, nasa ospital ka

ginagawa ko ang lahat, sinta

ako ma'y naluluhang talaga

sa nangyayari sa iyo, sinta

di kita iiwan ang pangako

buong-buo ang aking pagsuyo

ang pag-ibig ko'y di maglalaho

sa problemang ito'y di susuko

sa pagsubok sana'y makalampas

sinta ko, ikaw ay magpalakas

mabibigyan ka ng tamang lunas

suliraning ito'y malulutas

- gregoriovbituinjr.

04.06.2025

Ang aklat para sa akin

ANG AKLAT PARA SA AKIN

pagbili ng libro'y nakahiligan
sa bookstore o mga book festival man
tungkol sa kasaysayan, pahayagan,
tula, kwento, sanaysay, panitikan

dahil ako'y makata, manunulat
ng mga tula't kwentong mapangmulat
na pampanitikan ang binubuklat
sari-saring akda'y binubulatlat

may dyaryong Taliba ng Maralita
kung saan kwento ko'y nalalathala
mga pahayag ng samahan, tula
na nais kong maisalibro din nga

balak kong makagawa ng nobela
hinggil sa pakikibaka ng masa
wawakasan ang bulok na sistema
wawakasan ang pagsasamantala

pangarap kong maisaaklat iyon
isa iyan sa dakila kong layon
na burgesya'y sa lupa maibaon
lipunang asam ay itayo ngayon

- gregoriovbituinjr.
04.05.2025

Coed, nagpatiwakal

COED, NAGPATIWAKAL

bakit naisip magpatiwakal?

ng isang coed sa paaralan

mula ikaapat na palapag

siya'y tumalon, anong dahilan?

iniwan ba siya ng kasuyo?

at labis niyang dinamdam iyon?

pagsinta ba sa kanya'y naglaho?

aba'y anong sakit naman niyon!

sa eksam ba'y mababa ang grado?

nahihiyang di makapagtapos?

may mental health problem kaya ito?

na problema'y di matapos-tapos?

nagpapakamatay na'y kayrami

pangyayaring ganito'y kaylupit

nadagdagan pa ng estudyante

kahit may batas na sa Mental Health

- gregoriovbituinjr.

04.05.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 5, 2025, p.2

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act of 2018

Karahasan ng magulang sa mga anak

KARAHASAN NG MAGULANG SA MGA ANAK

sa dyaryong Bulgar, dalawang tampok na ulat

hinggil sa panggagahasa ng mismong tatay

sa mga anak, edad apat, labing-apat,

at labingsiyam, OFW ang nanay

edad siyam nama'y binubugaw ng ina

sa online, matatamong mo na lang ay bakit

dahil ba sa kahirapan ay gagawin na

upang magkapera'y ibubugaw ang paslit

sisisihin ba si Libog at Kahirapan

upang malusutan lang ang ginawang krimen

paglaki ng bata'y anong kahihinatnan

kung tatay mismo ang sa kanila'y umangkin

mapapaisip ka bakit ito nangyari

libog lang ba o may mental health problem ito

imbis mahalin, magulang mismo ang imbi

pag lumaki ang anak, kawawang totoo

- gregoriovbituinjr.

04.04.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 4, 2025, tampok na balita at pahina 2

Istrok

ISTROK

di na niya maigalaw ang kanang braso

di rin maigalaw ang kanang hita't binti

pinagpahinga muna hanggang mag-umaga

nang di pa maigalaw, nagpaospital na

may bleeding sa pagitan ng artery at vein

sa utak, kung dati, may blood clot sa bituka

na inoperahan upang dugo'y lumabnaw

ngayon, may blood clot namang namuo sa utak

pitumpung porsyento raw ang nakaliligtas

sa istrok na nangyari sa asawang sinta

nawa, ang nangyari'y malusutan ni misis

aktibistang Spartan ay ito ang nais

naluluha na lamang ang makatang ito

tulala sa kawalan, isip ay paano

makaligtas si misis sa nangyaring ito

nawa'y gumaling pa si misis, aking samo

- gregoriovbituinjr.

04.04.2025

* litratong kuha ng makatang gala sa isang ospital

Paglalakbay sa bingit

PAGLALAKBAY SA BINGIT

lumulutang yaring diwa

sa langit ng pang-unawa

ang nasa dambana'y tula

ang nasa dibdib ay luha

nilalakbay bawat bingit

ng kahapong di maukit

mga planong inuugit

sa puso'y inilalapit

ang tula'y nakabubusog

sa diwa kong nayuyugyog

ngunit nagkalasog-lasog

nang ilang ulit nauntog

wala man sa toreng garing

sa pagkatha'y buong giting

na ang madla'y ginigising

sa mahabang pagkahimbing

- gregoriovbituinjr.

04.02.2025

* kinatha sa ika-237 kaarawan ng makatang Francisco Balagtas

Ngayong Araw ni Balagtas, nais kong magpasalamat

NGAYONG ARAW NI BALAGTAS, NAIS KONG MAGPASALAMAT

ngayong Araw ni Balagtas, / nais kong magpasalamat

sa lahat ng mga tulong / sa oras ng kalituhan

nang maospital si misis / sa matinding karamdaman

pinaaabot ko'y taos / sa pusong pasasalamat

hindi ko man matularan / ang idolo kong makata

subalit para sa akin, / bawat kathang tula'y tulay

tungo sa pakikibakang / sa tuwina'y naninilay

lalo't isyu't paksa iyon / ng manggagawa't dalita

di pa mabuti si misis / bagamat pumapasok na

sa trabaho bilang social / worker sa kanilang opis

subalit ayon sa doktor, / rare case ang kaso ni misis

kaya pag-uwi ako'y nars, / at di pabaya sa kanya

kwarenta'y nwebeng araw nga / kami noon sa ospital

may tumulong, may inutang, / may isinanlang titulo

presyong tatlong milyong piso'y / di ko alam papaano

unti-unting babayaran, / presyong nakatitigagal

sa dalawang NGO nga'y / sinubukan kong mag-aplay

subalit di pa matanggap / ang tibak na laging kapos

ngayong Araw ni Balagtas, / pasasalamat ko'y taos

sa mga pusong dakila / sa tinulong nilang tunay

- gregoriovbituinjr.

04.02.2025

Nasisilaw sa ilaw

NASISILAW SA ILAW

nagtakip si alaga ng kamay

habang natutulog ng mahimbing

marahil nasisilaw sa ilaw

kaya kamay ay ipinantabing

mamaya, ako'y matutulog din

at ang ilaw ay io-off ko lang

isasara lang, di papatayin

mahirap ang salita ng tokhang

buti tulog ngayon si alaga

pagkat gabi ang kanyang trabaho

hanggang madaling araw gising nga

upang daga'y hulihing totoo

- gregoriovbituinjr.

04.01.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1LAWQbT1c8/ 

Ang uod ay isang paruparo

ANG UOD AY ISANG PARUPARO

And just what the caterpillar thought her life was over, she began to fly. ~ Chuang Tzu

kaygandang talinghaga'y nabatid

na magandang payo sa sinumang

nahihirapan at nabubulid

sa dusang tila di makayanan

sino kaya ang nagsabi niyon

ng talinghagang tagos sa puso

si Chuang Tzu nang unang panahon

at isa sa Taoismo'y nagtayo

akala ng uod mamamatay

siya paglabas sa nakabalot

sa katawan, at nang magkamalay

ay naging paruparo ang uod

nakalipad na patungong langit

sa mga kampupot bumababa

noon ay laging minamaliit

ngayon kayganda, kamangha-mangha

tulad din ng ating suliranin

na animo'y di na malulutas

may buhay pa palang haharapin

tungo sa isang magandang bukas

- gregoriovbituinjr.

04.01.2025

* larawan mula sa google